Vàng da sơ sinh
Là hiện tượng rất hay gặp ở trẻ sơ sinh . Hiện tượng vàng da không xuất hiện ngay lập tức sau đẻ mà thường thấy rõ sau đẻ một vài ngày. Nếu vàng da càng xuất hiện sớm thì khả năng bị vàng da nặng là rất lớn.
Đa số trẻ sơ sinh ra viện rất sớm và vàng da lại xảy ra đúng vào thời điểm này do vậy tất cả trẻ sơ sinh trước khi ra viện cần được khám phát hiện vàng da để có biện pháp điều trị kịp thời nếu như bị vàng da nhiều.
Thế nào là vàng da nhân?
Vàng da nhân não là bệnh lý do bilirubin thấm vào não gây tổn thương não bộ của trẻ. Bệnh rất nguy hiểm và tùy theo từng mức độ mà có thể gây tử vong hoặc để lại những di chứng thần kinh nặng nề và làm suy giảm trí tuệ của trẻ.
Não trẻ sơ sinh tử vong do vàng da nhân
Hàng rào máu não
Bên trong những mao mạch ở não được che phủ bởi lớp tế bào nội mạc những tế bào này xếp sát với nhau và giữa những tế bào này có mối liên kết rất chặt chẽ. Lớp tế bào này tạo nên hàng rào máu não làm cho những thành phần trong máu không thể tự do vượt qua để đi vào trong não (những chất như glucose, oxy, CO2 đi qua rất dễ dàng). Hàng rào máu não có chức năng bảo vệ não tránh sự xâm nhậm của những chất có hại và vi khuẩn.
Bilirunbin dạng tự do có khả năng gây độc cho tế bào thần kinh và trong điều kiện bình thường thì không thể vượt qua được hàng rào máu não. Tuy nhiên khi nồng độ trong máu quá cao vượt quá khả năng bảo vệ của hàng rào máu não thì bilirubin tự do sẽ vượt qua hàng rào máu não thấm vào gây độc cho các tế bào thần kinh gây nên bệnh lý vàng da nhân.
Các yếu tố ảnh hưởng đến hàng rào mạch máu não
- Hàng rào máu não khi mới sinh vẫn chưa hoàn chỉnh do vậy khả năng ngăn bilirubin sẽ kém hơn. Sau đẻ vài ngày hàng rào máu não sẽ ổn định và trưởng thành hơn và khả năng ngăn chặn bilirubin cũng tốt hơn.
- Trẻ đẻ non cân nặng thấp có hàng rào máu não yếu hơn so với trẻ đủ tháng. Do vậy khả năng chịu đựng thấp hơn dễ bị vàng da nhân hơn.
- Những bệnh lý như đẻ ngạt, khó thở nặng, nhiễm trùng sau sinh cũng làm yếu hàng rào máu não.
Vàng da nhân hay xảy ra ở những trường hợp nào?
- Bất đồng nhóm máu ABO, Rh là nguyên nhân hay gặp gây vàng da sớm và nặng sau sinh rất dễ gây ra vàng da nhân não:
• Mẹ nhóm máu O con nhóm máu A hoặc B
• Mẹ có nhóm máu Rh (-) con nhóm Rh (+), những lần sinh càng về sau thì trẻ bị vàng da càng nặng.
- Những trẻ đẻ non, cân nặng thấp, có bệnh lý sau sinh (ngạt, suy hô hấp nặng, nhiễm trùng) cũng dễ bị vàng da nhân não.
- Những trường hợp có bất thường của hồng cầu (bệnh hồng cầu hình tròn, thiếu men G6PD) cũng dễ bị vàng da nặng
- Nếu có phối hợp giữa các nguyên nhân trên thì nguy cơ lại càng cao.
Triệu chứng của vàng da nhân
- Rối loạn ý thức có thể li bì hoặc kích thích quấy khóc
- Bỏ bú
- Suy hô hấp
- Rối loạn trương lực cơ có thể tăng trương lực cơ xoắn vặn người hoặc trương lực cơ mềm nhẽo.
- Co giật
Điều trị
Bệnh lý vàng da sơ sinh nếu được phát hiện sớm điều trị kịp thời sẽ nhanh chóng khỏi bệnh và không để lại hậu quả gì. Những biện pháp điều trị vàng da sơ sinh như liệu chiếu đèn.truyền dịch có tác dụng làm tăng đào thải bilirubin. Khi vàng da nặng có nguy cơ gây vàng da nhân trẻ cần phải được thay máu để làm giảm nhanh bilirubin máu.
Khi đã có những triệu chứng của vàng da nhân như bỏ bú, li bì, tăng trương lực cơ tức là bilirubin đã ngấm vào não gây ra những tổn thương thần kinh và sẽ để lại di chứng về sau với nhiều mức độ khác nhau. Tại giai đoạn này thì điều trị vàng da nhân với những biện pháp như chiếu đèn, thay máu vẫn cần thiết mặc dù không giúp khôi phục lại được tổn thương não bộ nhưng có tác dụng không để tổn thương não nặng thêm.
Những sai lầm thường gặp dẫn đến vàng da nhân
- Chủ quan cho rằng sau sinh trẻ bị vàng da chỉ là vàng da sinh lý điều này vô cùng nguy hiểm vì sẽ dẫn đến trẻ không được điều trị sớm dẫn đến hậu quả đáng tiếc.
- Ra viện quá sớm khi những dấu hiệu vàng da chưa rõ và sau khi về nhà lại không theo dõi được bệnh.
- Tập quán để bà mẹ và trẻ sau sinh ở phòng tối do vậy không phát hiện được vàng da.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét